Zdravlje bešike
profesor dr Vladimir Bančević, Klinika za urologiju VMA
Učestalo mokrenje može da bude znak urinarne infekcije, kada se osim čestih nagona na mokrenje javlja bol u dnu male karlice, kao i peckanje u mokraćnoj cevi. Smanjen kapacitet mokraćne bešike nakon pojedinih zapaljenskih procesa ili kao posledica zračne terapije organa u maloj karlici uzrokuje učestalije nagone na mokrenje. Sa druge strane, prenadražljiva mokraćna bešika (overactive bladder, OAB, eng.) uzrokuje učestale nagone na morenje. Učestaliji nagoni na mokrenje mogu da budu prolazno stanje izazvano povećanim unosom tečnosti. Neke osobe zbog psihičke napetosti ili stresa povremeno imaju učestale nagone na mokrenje. Pojedini lekovi koji utiču na pojačano izbacivanje tečnosti (diuretici, antihipertenzivi) mogu da dovedu do učestalih nagona na mokrenje. Šećerna bolest može da se manifestuje između ostalog i učestalijim nagonima na mokrenje. S obzirom da različita stanja i bolesti mogu da daju sličnu ili istu kliničku sliku, neophodno je doći na pregled kod lekara koji jedini može nakon razgovora sa pacijentom, pregleda i sprovođenja određenih dijagnostičkih procedura da postavi pravu dijagnozu i preporuči adekvatno lečenje.
Zapaljenje bešike se može javiti u svim godišnjim dobima, ali je primećeno učestalije javljanje tokom hladnijeg perioda godine, tako da možemo reći da izlaganje hladnoći može da olakša razvoj urinarnih infekcija.
Zapaljenje mokraćne bešike izaziva preosetljivost sluznice bešike i stegnutost (spazam mišića) što dovodi do učestalih nagona na mokrenje, manjih količina urina. Sam bol koji se javlja takođe deluje na stezanje mišića zbog čega je mlaz mokraće slabiji, kapacitet bešike smanjen, a nagoni na izmokravanje učestali.
Bol u mokraćnoj bešici uzrokovan urinarnom infekcijom se javlja najčešće u donjem delu trbuha, odnosno u projekciji male karlice, ispod pupka, i projektuje se u središnjoj liniji. Najčešće se pojačava sa aktom mokrenja, tako da sam kraj mokrenja izaziva i najjači bol. Pacijenti često osećaju nelagodu ili peckanje i u mokraćnoj cevi, a povremeno se može javiti krv u urinu. Bol u jajnicima se javlja sa jedne strane, u bočnim kvadrantima trbuha, a može da bude vezan za određeni period menstrualnog ciklusa.
Žene su predisponiranije za javljanje infekcija bešike zbog kratke mokraćne cevi kroz koju bakterije lako prolaze. Oko 10% žena ima urođeno veći broj receptora za koje se bakterije čvršće vezuju, pa je lečenje kod ovih osoba teže i dugotrajnije, a epizode ponavljanja urinarnih infekcija češće. Najčešći uzročnik je Escherichia colli - bakterija koja se normalno nalazi u završnom delu debelog creva gde ne izaziva oboljenja. Ona migrira najpre u perinealnu regiju (predeo između čmara i vagine), potom naseljava vaginu, a odatle kroz mokraćnu cev bakterije ulaze u mokraćnu bešiku gde izazivaju zapaljenje. Nedovoljan unos tečnosti, pad imuniteta, hladniji period godine, promena seksualnog partnera, učestali seksualni odnosi, upotreba spermicidnih kontraceptiva, odlaganje izmokravanja i sl. mogu da olakšaju razvoj urinarne infekcije. Sa druge strane prisustvo kamenčića u mokraćnom sistemu, dijabetes, trudnoća, operativne i dijagnostičke procedure koje se izvode kroz mokraćnu bešiku mogu da dovedu do razvoja infekcije i otežaju njeno lečenje. Kod muškaraca posle pedesete godine života, uvećana prostata koja steže mokraćnu cev i dovodi do neadekvatnog i nepotpunog izmokravanja može da olakša razvoj infekcije.
Nelečena infekcija bešike može da se proširi ka bubrezima i dovede do pijelonefritisa- zapaljenja koje karakteriše bol u slabinskoj regiji i visoka telesna temperatura, a leči se najčešće antibioticima u injekcijama u bolničkim uslovima. Sa druge strane, neadekvatno lečena urinarna infekcija može da uzrokuje brzo vraćanje simptoma uz neosetljivost bakterija na određene antibiotike ili da uzrokuje hroničnu infekciju.
Povećan unos vode i toplih napitaka smanjuje rizik od nastanka urinarnih infekcija i olakšava lečenje jer učestalijim izmokravanjem i fizički se eliminišu bakterije iz mokraćnog sistema. Toplota dovodi do opuštanja mišića mokraćne bešike i time smanjuje bol. Dugo su preparati brusnice smatrani sredstvima koja pomažu u lečenju urinarnih infekcija, ali najnovije studije to nisu potvrdile. Ukoliko simptomi infekcije ne prolaze, svakako se treba obratiti lekaru. Dovoljan unos tečnosti oko 1,5-2 litara na dan, izbegavanje hladnih i gaziranih napitaka, neodlaganje izmokravanja, izbegavanje promiskuiteta i spermicidnih kontraceptiva, javljanje lekaru na vreme sa pojavom prvih simptoma, kao i upotreba adekvatne terapije u optimalnom vremenskom periodu su značajne i efikasne mere u prevenciji i lečenju infekcija bešike.
Postoji trajno rešenje za česte upale bešike, ali lečenje urinarnih infekcija mora biti blagovremeno, odgovarajućim lekovima, dovoljno dugo i po preporukama lekara. Danas postoje brojni medikamenti koji sprečavaju vezivanje bakterija za sluznicu mokraćne bešike, a postoje i vakcine koje podižu imunitet i olakšavaju borbu odbrambenih snaga protiv izazivača urinarnih infekcija.
